به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین محمدسعید مهدوی کنی امروز در همایش «فقه حکومتی از دیدگاه فقیه بصیر مرحوم آیت الله مهدوی کنی» که در پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی برگزار شد، با بیان اینکه آیت الله مهدوی کنی عمر شریف خود را در مسیر خدمت به اسلام، مسلمین، تعلیم و تعلّم گذراند، اظهار داشت: ایشان برخلاف رویه معمول، وارد صحنه های علمی روز شد که حاصل آن در "صحنه های عملی"، "حوزه های کاربردی"، "پذیرش مسئولیت های اجتماعی" و "مقام مطالعه علوم جدید"، آثاری است که در اندیشه فقهی ایشان کاملا نمایان است.   

وی تصریح کرد: بحثی که از دیدگاه آیت الله مهدوی کنی مطرح می شود اختصاص به شخص ایشان ندارد و مجموعه ای از افکار اندیشمندان است که با توجه به ویژگی های شخصی و اقداماتی که این عالم دینی انجام دادند، طبعا زوایایی از دیدگاه های ایشان ابراز شده است.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) افزود: دانشگاه امام صادق(ع) و دفتر نشر آثار آیت الله مهدوی کنی تلاش می کند حجم بالایی از آثار، مجموعه دروس، بیانات و ارشادات، ابراز نظرها در مجامع رسمی، اداری و تخصصی نظام و گفت وگوهای علمی آیت الله مهدوی کنی را به صورت مکتوب و قلمی تجمیع، طبقه بندی و منتشر کند.  

حجت الاسلام والمسلمین مهدوی کنی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به افکار آیت الله مهدوی کنی در زمینه جایگاه فقه حکومتی در تولید علوم انسانی، اجتماعی و اسلامی، اظهار داشت: یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی این بود که مفهوم سعادت انسان را در نگاه عموم از عنصری فردی به مولفه ای اجتماعی گستراند و از این روی، فعل ارادی امت را همچون فعل ارادی فرد به عنوان موضوع علوم انسانی جایگاهی شایسته بخشید.

وی تصریح کرد: این گسترش، علوم انسانی را از گوشه دانشگاه ها و کتابخانه ها به ساحت نیاز واقعی امت کشاند و مسائل آن را به حل دردهای انسان سوق داد.

حجت الاسلام والمسلمین مهدوی کنی افزود: از آنجا که علوم انسانی رایج پاسخگوی نیازهای جامع امت اسلامی نبود، به تدریج دغدغه علوم انسانی مبتنی بر فرهنگ قرآنی و معارف اهلبیت(ع) شکل جدی تری به خود گرفت و بنیان گذاران این نهضت را بر آن داشت تا دست به کار پایه ریزی الگویی برای این دانش ها شوند.

وی تصریح کرد: از میان پیشتازان این عرصه، مرحوم آیه الله مهدوی کنی علاوه بر ارائه نظریه ای در زمینه تولید علوم انسانی، اجتماعی و اسلامی؛ تاسیس نهادی علمی به منظور پیشبرد این نظریه را در دستورکار قرار داد و در این نهاد فقه حکومتی نقشی اثربخش دارد. 

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) افزود: مروری بسیار گذرا بر اندیشه آیت الله مهدوی کنی، جایگاه فقه حکومتی بر نظریه تولید علوم انسانی، اجتماعی و اسلامی را به نحو اجمال مشخص خواهد نمود.

حجت الاسلام والمسلمین مهدوی کنی با اشاره به اینکه با توجه به تعریف آیت الله مهدوی کنی از علوم انسانی اجتماعی و اسلامی می توان سه کارکرد شناختی، محتوایی و ساختاری برای دانش فقه و توابع آن در تولید این علوم متصور شد، اظهار داشت: کارکرد روش شناختی توسط دانش اصول فقه تامین می شود؛ کارکرد محتوایی که فقه حکومتی به مثابه بخشی از مبادی علم عهده دار آن است؛ کارکرد ساختاری در بایسته ها و نبایسته های احکام فقهی تعیین کننده است.

وی افزود: از دیدگاه آیت الله مهدوی کنی بخش میانی هرم تاسیس دانش های انسانی، اجتماعی و اسلامی را اصول حقوقی اعتباری تشکیل می دهد؛ بر این اساس این اصول از سویی برپایه اصول تکوینی نظری برپا شده است و از سوی دیگر زیرساخت های علوم انسانی، اجتماعی و اسلامی را شکل می دهد.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: این اصول در اندیشه آیت الله مهدوی کنی  به مثابه قواعد فقهی و اصول ثابت برآمده از دین است که حافظ و ناظر نگهبان اندیشه دینی قلمداد می شود.   

وی با اشاره به اینکه اندیشه فقه حکومتی برای رسیدن به ساختاری کارامد در دل خود دلالت هایی دارد که به آن اشاره می شود، گفت: علم فقه مرسوم در عین شایستگی های فراوان، نیازمند بازنگری و طراحی ابواب نوینی از علم فقه است که همچون فقه مضاف به کمک دانش های انسانی، اجتماعی و اسلامی بیاید.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) افزود: در این ابواب فقهی مطابق وظیفه ذاتی دانش فقه، قواعد حاکم بر فعل ارادی انسان و امت مورد مطالعه قرار می گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین مهدوی کنی با اشاره به اینکه احکام حکومتی و نظریه سکوت دو راهکار برای رفع مشکل فقه حکومتی از منظر آیت الله مهدوی کنی است، ابراز داشت: فقهای امامیه در دوره های متعدد به ویژه دوران حاضر درباره سامانه ای برای پاسخگویی به مسائل مستحدثه اندیشیده اند و الگوهای گوناگونی ارائه کردند؛ در دوره متاخر، نظریه نقش زمان و مکان در اجتهاد امام خمینی(ره) و نظریه منطقه الفراغ شهید صدر را باید از این دست بشمار آورد و نظریه سکوت را نیز میتوان در همین راستا طبقه بندی نمود.

وی افزود: آیت الله مهدوی کنی نظریه سکوت را با تقریری منتقدانه از نظریه منطقه الفراغ شهید صدر ارائه می نماید؛ براساس این نظریه، دین و شریعت الهی ضمن تبیین احکام خمسه برخی از موضوعات نسبت به پاره ای از موضوعات سکوت پیشه کرده است؛ براساس این نظریه، برخلاف نظریه منطقه الفراغ که جواز بالاعم را مطرح می کند، دخالت غیر شارع تنها در منطقه ای صحیح است که شارع در قبال آن ساکت بوده و نفی و اثبات هیچ حکمی از احکام خمسه حتی جواز را صادر نفرموده است؛ این منطقه سکوت جایی است که انسان ها آزاد هستند تا در آن براساس عرف و تجربه عمل نمایند و چارچوب های علوم انسانی، اسلامی و اجتماعی را پایه گذاری کنند.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: بنای شارع مقدس این نبوده است که در کارهای خرد و کلان ما دخالت کند و اگر مبنای ما این باشد باید همه کارهای خود را مطلق قرار دهیم.

حجت الاسلام والمسلمین مهدوی کنی افزود: آیت الله مهدوی کنی معتقد است دین لزوما در همه جزئیات دخالت نکرده و اساسا با توجه به تغییر جزئیات به ویژه در علوم اعتباری، چنین دخالتی را شان شارع نمی داند و از این روی، جزئیات را بر عهده تجربه بشری گذاشته و فقط حدود و شرایطی برای آن در نظر گرفته شده و در مواردی به همان اصول تکوینی، حقوقی و اصلاح و بازسازی آن می پردازد.

وی تصریح کرد: روشن است این تجربه های بشری تنها آن گاه معتبر محسوب می شوند که پای از حدود و اصول قداعد شرعی فراتر نگذارند؛ فراگرفتن علوم و به کاربستن آن به لحاظ آنکه اقدامی اختیاری است از دایره شمول احکام و مقررات دینی بیرون نخواهد بود.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) در پایان خاطرنشان کرد: امیدوارم با گردآوری بیانات ایشان از قلم خودشان که بیان بسیار دقیقی است، قابلیت عرضه در مجامع علمی و سیمنارهای دیگر پیدا کند.

انتهای پیام/313/33